De jaarrekening op fiscale grondslagen
Elke directeur-grootaandeelhouder van een vennootschap met een pensioenvoorziening in eigen beheer, moet er rekening mee houden dat hij deze met ingang van boekjaar 2014 op commerciële waarde moet waarderen. Deze is vaak veel hoger dan de fiscale waarde. Tijd om te bezien of het verstandiger én mogelijk is om de jaarrekening op fiscale grondslagen te laten opmaken.
Wat betekent dat eigenlijk, als een ondernemer zijn pensioen in eigen beheer niet langer op fiscale grondslagen kan waarderen? Het commercieel eigen vermogen van de vennootschap daalt vaak fors omdat de commerciële waarde veel hoger is dan de fiscale waarde. Dat komt onder meer door de lage rentestand. De DGA kan hierop inspelen, als hij kiest om voortaan de volledige jaarrekening op fiscale grondslagen op te stellen. Natuurlijk is er wel een aantal spelregels waarmee we dan rekening moeten houden.
Alleen kleine rechtspersonen
Zo mogen alleen “kleine rechtspersonen” de jaarrekening opmaken op fiscale grondslagen. Het maakt hierbij niet uit of men klein is op basis van fiscale of commerciële grondslagen. Een onderneming kan bijvoorbeeld op commerciële grondslagen middelgroot (en dus controleplichtig) zijn, maar op basis van fiscale grondslagen klein. Ook deze onderneming mag kiezen voor het opstellen van de jaarrekening op fiscale grondslagen en daarbij gebruikmaken van de vrijstellingen voor kleine rechtspersonen, zoals de vermelde controleplicht.
De overstap naar een jaarrekening op fiscale grondslagen is een stelselwijziging. Het cumulatieve effect hiervan wordt verwerkt in het eigen vermogen. Dat gebeurt aan het begin van het boekjaar waarin men voor het eerst de jaarrekening op fiscale grondslagen opstelt. De vergelijkende cijfers hoeft de ondernemer niet aan te passen. Het is overigens mogelijk dat de huidige commerciële waarderingsgrondslagen al gelijk zijn aan de fiscale grondslagen. Ook in dat geval is er sprake van een stelselwijziging, maar leidt deze niet tot een aanpassing van het eigen vermogen.
Alle posten
Als een kleine rechtspersoon ervoor kiest om de jaarrekening op fiscale grondslag op te stellen, dan geldt dat voor alle posten in de jaarrekening. Daarnaast moet men de grondslagen van waardering van activa en passiva én voor bepaling van het resultaat vermelden. Als de waardering volgens fiscale grondslagen afwijkt van de commerciële waardering moet men hiervan melding maken in de toelichting. De afwijkingen hoeft de kleine rechtspersoon echter niet te kwantificeren.
Naast de pensioenvoorziening in eigen beheer vraagt onder andere de balanspost deelnemingen (maar ook de herinvesteringsreserve, voorziening groot onderhoud e.d.) extra aandacht. In het algemeen worden deelnemingen fiscaal gewaardeerd tegen ‘kostprijs of lagere bedrijfswaarde’. Dit kan vennootschappelijk alsnog een (fors) lager eigen vermogen tot gevolg hebben. De belastingdienst aanvaardt echter aangiften vennootschapsbelasting waarin deelnemingen zijn gewaardeerd tegen netto vermogenswaarde. De handreiking van de Raad voor de Jaarverslaggeving geeft bovendien aan dat de vennootschap van waardering op kostprijs of lagere bedrijfswaarde mag afwijken als dat door de belastingautoriteiten is toegestaan. Dit opent de weg naar waardering van deelnemingen in de fiscale jaarrekening op netto vermogenswaarde.
Makkelijker kiezen
Dit maakt het soms makkelijker om te kiezen voor een jaarrekening op fiscale grondslagen. Daarmee is echter niet gezegd dat de commerciële waarderingen of jaarrekeningen op commerciële grondslagen niet meer van belang zijn. Voor uzelf, voor kredietinstanties en andere belanghebbenden kan deze informatie uiteraard nog van groot belang zijn. Voor de beoordeling of dividenduitkeringen mogelijk zijn moet u ook nog steeds rekening houden met de pensioenverplichtingen gewaardeerd tegen commerciële grondslagen. Tevens blijft tevens de balans- en uitkeringstoets van toepassing. Ook in de nieuwe situatie blijft er daarmee toch nog sprake van een combinatie van fiscale en commerciële grondslagen.
